Vrouwenstandpunt verdeelt SGP- electorale gevolgen beperkt

De SGP is de meest stabiele partij in de Nederlandse politiek. Sinds de eerste keer dat de SGP deelnam aan de verkiezingen (in 1918) verkreeg de partij nooit meer dan 2,5 procent van de stemmen. Ook scoort de partij al honderd jaar niet lager dan 1,6 procent. In de meest recente peiling van Ipsos I&O (mei 2025) komt de SGP uit op 2,5 procent.

Figuur 1: Verkiezingsuitslagen SGP sinds 1918 (in rood) & meest recente peiling Ipsos I&O (in blauw)
Bron: Kiesraad 

Los van de electorale stabiliteit onderscheidt de SGP zich van andere partijen met orthodox-protestantse opvattingen. Onderdeel hiervan is de verhouding tussen man en vrouw. De SGP leidt uit de Bijbel af dat mannen en vrouwen door God een eigen “roeping en plaats” gegeven is, en dat zitting nemen van de vrouw in politieke organen “strijdt met de roeping van de vrouw”.[1] Het regeerambt is derhalve voorbehouden aan mannen, volgens de partij. De SGP heeft daarom nooit een vrouwelijk Kamerlid in haar gelederen gehad.

Op 24 mei is de partijdag van de SGP. Er zal daar worden gestemd over een motie over de rol van vrouwen binnen de partij. De motie luidt als volgt: “Het Hoofdbestuur te verzoeken om, in goed overleg met de kiesverenigingen en afdelingen in de partij, te komen tot een passende herformulering
van het huidige compromis in artikel 10 in het Program van Beginselen, die ruimte biedt aan de
uiteenlopende opvattingen in de partij, bijvoorbeeld als volgt:

“Het innemen van een positie in de politieke organen, zowel vertegenwoordigende als bestuurlijke,
door de vrouw, wordt verschillend beoordeeld in onze achterban. De vrouw dient in haar eigen
consciëntie te overwegen of het passend is zich kandidaat te stellen of een politieke functie te bekleden, met inachtneming van haar door God gegeven plaats.”

Als de motie wordt aangenomen is de weg vrij voor een herziening van artikel 10 die stelt dat vrouwen geen plek op de kieslijsten van de SGP hebben. Het is dan dus ook mogelijk dat de SGP vrouwelijke Kamerleden krijgt.

Om te onderzoeken wat SGP-kiezers en -sympathisanten (in dit onderzoek overwegers genoemd) hiervan vinden voerde Ipsos I&O, in opdracht van Nederlands Dagblad, een kort onderzoek uit.

Kernelectoraat verschilt van mening

De helft (51%) van de SGP-kiezers geeft aan voor de motie te stemmen als zij hun stem zouden mogen uitbrengen op de partijdag. Een derde (32%) is juist tegen. Anderen hebben geen duidelijk mening.

Middels een open vraag (De SGP zet geen vrouwen op verkiezingslijsten. Daarom heeft de SGP geen vrouwelijke Kamerleden. Wat vindt u hiervan? Kunt u in uw eigen woorden uitleggen waarom u dit vindt?) konden kiezers van de SGP verder uitweiden over hoe zij zelf over de materie denken.

Tegenstanders hekelen het ‘ouderwetse’ standpunt van de SGP en zijn van mening dat vrouwen een goede aanvulling zouden zijn op de partij. Toch is het geen reden voor hen om de partij te verlaten. Een veelzeggend citaat: “Ik snap waarom ze dit doen en ik ben het er niet helemaal mee eens maar desondanks zou ik wel op ze stemmen.”

Ook zijn er veel kiezers die achter het huidige partijstandpunt staan en tegen zouden stemmen. Zij beroepen zich daarbij dikwijls op de Bijbel en vinden dat mannen en vrouwen verschillende taken hebben in de maatschappij. Zo zegt een kiezer: “De vrouw heeft zoveel andere prachtige taken.”

Overwegers pleiten voor verandering

Onder de groep die een stem op de SGP overweegt, maar nu een andere voorkeurspartij heeft, is minder verdeeldheid. Zij zouden in 79 procent van de gevallen voor stemmen, terwijl zeven procent tegen is. Zij motiveren dit door het SGP-standpunt rondom vrouwen ‘achterhaald’ of ‘discriminerend’ te noemen. Voor enkele kiezers is het dé reden dat zij nu niet op de SGP stemmen. Zo zegt een kiezer: “Dat is één van de weinige dingen die ik echt niet goed vind aan de SGP en dat weerhoudt mij dan ook om op hen te stemmen.”

Electorale consequenties lijken beperkt

Mocht de uitkomst van de motie zijn dat vrouwen nu ook op kieslijsten van de SGP kunnen verschijnen zullen de electorale gevolgen niet enorm zijn. Slechts zes procent van de huidige SGP-kiezers zegt dat de kans op een SGP-stem afneemt als er vrouwen op de lijst komen. Ook tegenstanders van de motie zeggen zelden uit te wijken naar een andere partij. Verlies valt dus niet te verwachten. Geheel onlogisch is dit ook niet aangezien er geen alternatieve partijen bestaan die vrouwen van de lijst weren.

Andersom zou het kunnen dat SGP een beperkt aantal nieuwe kiezers zal aantrekken. Ruim een kwart (28%) van de kiezers die nu SGP overwegen zeggen dat de kans op een SGP-stem groter wordt als er vrouwen op de lijst verschijnen. Voor een veel groter deel (64%) maakt het echter niets uit. Voor hen blijft de kans even groot of klein.

Onderzoeksverantwoording

De vragen liepen mee in de politieke peiling van Ipsos I&O die liep van 9 tot en met 12 mei. Aan die peiling namen 44 kiezers SGP-kiezers deel en 43 kiezers die een stem op SGP overwegen. Omdat de onzekerheidsmarges groot zijn met een dergelijke steekproef nodigden we extra SGP-kiezers en -overwegers uit.

In totaal namen 101 SGP-kiezers en 85 overwegers deel. Voor beide groepen dient daarmee een onzekerheidsmarge van circa negen procent in acht te worden genomen. Bij een uitkomst van 50 procent ligt het daadwerkelijke percentage daarom tussen de 41 en 59 procent. De steekproef is volledig getrokken in het I&O Research Panel.

Het is niet mogelijk een weging toe te passen op deze groepen. Er bestaan namelijk geen populatiecijfers van beide groepen. De deelnemers zijn veelal woonachtig in gemeenten in de Bijbelgordel, relatief jong en ongeveer even vaak man als vrouw. Daarmee lijken de deelnemers aan dit onderzoek op SGP-kiezers uit ander onderzoek (zoals het Nationaal Kiezersonderzoek en nametingen van Ipsos I&O[2]) en kunnen we een goed beeld schetsen van de opvattingen van de SGP-kiezer en -overweger.

[1] https://sgp.nl/actueel/publicaties/program-van-beginselen

[2] Een nameting is postelectoraal onderzoek dat Ipsos I&O na elke verkiezing uitvoert in het gehele panel.