Helft jongeren ervaart stress door regelzaken rondom 18e verjaardag
Wanneer jongeren 18 worden, verwacht de overheid dat zij een aantal zaken regelen. Zij moeten bijvoorbeeld een eigen DigiD aanvragen en een zorgverzekering afsluiten. Uit het tot nu toe uitgevoerde (overwegend kwalitatieve) onderzoek blijkt dat deze regelzaken voor sommigen een groter probleem zijn dan voor anderen. Het was tot nu toe echter nog niet duidelijk hoe groot de groep is die tegen problemen aanloopt, wat voor soort problemen het betreft en welke impact deze hebben (gehad). Dat zijn de vragen die in dit (kwantitatieve) onderzoek centraal staan.
Meeste jongeren regelden DigiD en zorgverzekering op tijd
Bijna alle jongeren tussen de 18 en 21 jaar regelden het aanvragen van een DigiD en het afsluiten van een zorgverzekering ruim voor of rond de 18e verjaardag. Een meerderheid vulde het donorformulier in en deed belastingaangifte. Een kleiner deel van de jongeren met een lager opleidingsniveau, en jongeren met een migratieachtergrond of weinig sociale steun regelde dit. Bij de meeste jongeren hielp iemand om deze zaken te regelen, dat was meestal een ouder of verzorger.
Jongeren vinden vooral belastingaangifte, zorgverzekering, huurtoeslag en uitkering lastig
Jongeren hadden vooral moeite met het doen van belastingaangifte, het afsluiten van een zorgverzekering en het aanvragen van een huurtoeslag en/of een uitkering. De andere zaken (onder andere het aanvragen van een DigiD en een studiefinanciering) leverden relatief weinig problemen op. Sommige groepen hadden meer moeite met het regelen dan anderen. Het verschilt per ‘zaak’ welke groep problemen ervaarde, maar over het algemeen blijkt dat met name laag opgeleide jongeren, jongeren met een migratieachtergrond en jongeren met psychische problematiek dit ingewikkeld vonden. De problemen ontstonden vooral doordat ze niet wisten waar ze iets moesten regelen en welke gegevens ze daarvoor nodig hadden.
Figuur 1 – Hoe makkelijk of moeilijk vond je het om deze zaken te regelen?
Basis: 18 t/m 21 jarigen die onderstaande zaken hebben geregeld, n = 51-1.340*.
* De n verschilt. Uitkering (n=51), belastingaangifte (n=950), huurtoeslag (n=98), zorgverzekering (n=1.330), lening (n=218), zorgtoeslag (n=1.192), aanvullende beurs (n=560), DigiD (n=1.340), basisbeurs (n=1.070), donorregister (n=887).
Helft jongeren ervaart stress door het moeten regelen
De helft van de jongeren ervaarde stress of maakte zich zorgen als gevolg van het moeten regelen. Ook ondervonden sommigen andere negatieve gevolgen zoals onzekerheid over de toekomst (37%), het gevoel er alleen voor te staan (30%) en ruzie met ouders/verzorgers (19%). Lager opgeleide jongeren en jongeren met psychische problematiek of een verleden met jeugdhulp ervaarden vaker negatieve gevolgen dan hun leeftijdsgenoten.
Figuur 2 – Heeft het regelen van zaken rond je 18e verjaardag één of meer van de onderstaande effecten op jou gehad?
Basis: alle jongeren 18 t/m 21 jaar, n = 1.385.
Jongeren positief over informatie overheid, verbeterpunt is volledigheid
Jongeren beoordelen brieven vanuit de overheid die te maken hebben met 18 jaar worden over het algemeen positief. Het minst tevreden zijn jongeren over de volledigheid ervan. Ook wanneer ze zelf op zoek gingen naar informatie zijn ze tevreden met wat ze vonden. Een meerderheid beoordeelt de informatie als duidelijk en begrijpelijk en zegt het makkelijk te kunnen vinden. Dat geldt in mindere mate voor lager opgeleide jongeren en jongeren met een migratieachtergrond. De meeste jongeren vinden dat zij voldoende informatie hebben gekregen en dat deze informatie op het goede moment kwam. Een kwart vond de informatie te summier. Verder vindt het merendeel van de jongeren dat de overheid jongeren die 18 worden meer zou moeten informeren. Vooral jongeren met psychische problematiek, en weinig sociale steun zijn daar voorstander van. Een substantiële minderheid had graag hulp gehad bij het regelen van zaken rondom 18 jaar (44%), zij kijken hiervoor vooral naar de overheid. Onder jongeren met een mbo-opleiding geldt dat (ruim) de helft een hulpbehoefte had. Zij wisten ook minder vaak precies wat ze moesten regelen, en zagen er tegenop om 18 te worden.
Voorkeur voor communicatie per brief of mail, graag in één overzicht
Jongeren geven de voorkeur aan het vroeg (ruim voor de 18de verjaardag) ontvangen van informatie, liefst per brief of mail. De meeste jongeren zijn bovendien voorstander van één overzicht: dan wel door meerdere brieven met informatie over verschillende regelzaken in één keer te ontvangen, dan wel door een website waarop alle informatie bij elkaar staat. Een meerderheid is positief over reminders via de mail of een app. Het minst populair zijn contactmogelijkheden voor persoonlijke hulp – al geven sommige groepen jongeren daar wel meer voorkeur aan.
Onderzoeksverantwoording
Ipsos I&O voerde dit onderzoek uit in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het doel van het onderzoek was om inzicht te krijgen in de omvang van de problematiek bij regelzaken rondom 18 jaar worden, in algemene zin en onder specifieke doelgroepen. Er is hiervoor deskresearch gedaan en een enquête afgenomen. In de deskresearch werd een overzicht gecreëerd van wat al bekend is over problemen rondom de levensgebeurtenis: het type problemen waar jongeren mee kampen, de aanleiding en context en de impact ervan. Op basis daarvan is een vragenlijst opgesteld en via verschillende online kanalen verspreid onder jongeren tussen de 18 en 21 jaar. De dataverzameling liep van maandag 15 juli tot en met woensdag 31 juli 2024. In totaal vulden 1.385 jongeren de vragenlijst in. Op basis van eerder onderzoek zijn verschillende doelgroepen onderscheiden die mogelijk moeite hebben met de regelzaken rondom 18 jaar. Er wordt daarom in dit onderzoek onderscheid gemaakt tussen groepen jongeren op basis van opleidingsniveau, migratieachtergrond, psychische problemen, verleden met jeugdhulp, arbeidsparticipatie van ouders en ervaren sociale steun.
Dewi Hollander
Onderzoeker
Jaap Bouwmeester
Senior onderzoeksadviseur