Exitpoll en verkiezingsonderzoek Ipsos I&O: de Europese Parlementsverkiezingen 2024

Zoals bij vrijwel elke verkiezing voert Ipsos I&O kiezersonderzoek uit in opdracht van de NOS. Dat hebben we ook gedaan bij de verkiezingen voor de Nederlandse zetels van het Europees Parlement op 6 juni 2024. Het onderzoek bestaat uit twee componenten: de exitpoll, zoals gepubliceerd door de NOS in de verkiezingsuitzending op donderdag 6 juni, en aanvullend online opinieonderzoek om de verkiezingsuitslag te kunnen duiden. In dat aanvullend onderzoek kijken we bijvoorbeeld naar stemmotieven, thema’s en kiezersbewegingen. De resultaten van het aanvullend online opinieonderzoek worden door de NOS gepubliceerd in de dagen na de verkiezingen, maar andere media putten ook vaak uit deze resultaten. Op deze pagina leggen we uit hoe beide componenten van het kiezersonderzoek in zijn werk gaan, en geven we de belangrijkste resultaten.

De exitpoll

Een exitpoll is een schaduwverkiezing; we vragen kiezers nog eens te stemmen op een aantal zorgvuldig geselecteerde stembureaus door heel Nederland. Op basis van die uitslagen kunnen we zodoende al om 21:00 uur op de verkiezingsdag een indicatie geven van de uitslag en opkomst. Een uitgebreide uitleg van de methodologie van de exitpoll is hier te lezen.

Bij de Europese Parlementsverkiezingen op 6 juni 2024 publiceerde de NOS twee exitpolls: om 21.00 uur, en om ongeveer 21.30 uur. De eerste exitpoll had betrekking op data gemeten tot ongeveer 20.30 uur; de tweede exitpoll betrof een update van deze meting.

De exitpoll van 21.30 uur zag er als volgt uit (percentages afgerond op één decimaal):

Aanvullend online opinieonderzoek

De tweede component van het verkiezingsonderzoek bestaat uit aanvullend online opinieonderzoek. Dit onderzoek wordt uitgevoerd in het Ipsos i-Say Panel (het online access panel van Ipsos) en vindt plaats tussen 07.30 uur en 21 uur op de verkiezingsdag. Uit het panel is een steekproef van n=4.051 stemgerechtigde Nederlanders getrokken. De steekproef is representatief voor alle stemgerechtigde Nederlanders op de variabelen leeftijd, geslacht, opleiding, regio, werkzaamheid en vorig stemgedrag (Tweede Kamerverkiezingen 2023). De data zijn gewogen naar de uitslag en opkomst van de Europese Parlementsverkiezingen 2024 op basis van de Ipsos I&O exitpoll. Bij een steekproef van deze grootte, en uitgaande van een betrouwbaarheidsniveau van 95%, lopen de onzekerheidsmarges voor de totale steekproef uiteen van ongeveer 0.5% tot ongeveer 2%. Bij subgroepen in de steekproef (bijvoorbeeld stemmers op een bepaalde partij) lopen de marges uiteen van ongeveer 3% tot ongeveer 10% bij circa 100 waarnemingen in de subgroep, en van ongeveer 2% tot ongeveer 7% bij circa 200 waarnemingen in de subgroep.

Kiezersstromen

Op basis van dit onderzoek kunnen we kiezersstromen in kaart brengen. Dat doen we door respondenten te vragen naar hun stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen 2023, en dat te relateren aan hun stemgedrag bij de Europese Parlementsverkiezingen 2024. De NOS heeft deze kiezersstromen visueel gemaakt in deze interactieve omgeving (zie ook onderstaand screenshot).

Door in te zoomen op kiezersstromen ten opzichte van de Tweede Kamerverkiezingen van november 2023 hebben we inzichtelijk gemaakt welke partij haar kiezers het beste heeft weten te mobiliseren. Onderstaande figuren (gemaakt door NOS) tonen dat GroenLinks-PvdA dit bijvoorbeeld beter is gelukt dan de PVV.