Spiraalplaatsing: een pijnlijk proces voor veel vrouwen

Pijn speelt een grote rol bij de ervaringen van vrouwen wanneer zij een spiraal laten plaatsen. De helft van de vrouwen die een koper- of hormoonspiraal hebben of in de afgelopen vijf jaar hadden, ervaarde ernstige tot ondraaglijke pijn tijdens de plaatsing hiervan. Ook voor vrouwen die géén spiraal lieten plaatsen speelt pijn een belangrijke rol: drie op de tien vrouwen laten er geen plaatsen uit angst voor de mogelijke pijn die erbij komt kijken. Dat blijkt uit onderzoek van Ipsos I&O in opdracht van Stichting Ava, de landelijke cliëntenorganisatie die zich inzet voor de belangen van vrouwen, trans en non-binaire personen met een baarmoeder in de reproductieve leeftijd.
28 januari 2025 | Maren Hekkema & Sander Nieuwkerk | #gezondheid

Ipsos I&O heeft, in opdracht van Stichting Ava, onderzoek gedaan naar de ervaringen van vrouwen die in de afgelopen vijf jaar een koper- of hormoonspiraal hebben gehad. Ook keken we naar de redenen waarom sommige vrouwen ervoor kozen in diezelfde periode geen spiraal te laten plaatsen. Stichting Ava is de landelijke cliëntenorganisatie die zich inzet voor de belangen van vrouwen, trans en non-binaire personen met een baarmoeder in de reproductieve leeftijd. Uit het onderzoek blijkt dat pijn een prominente rol in de ervaringen van deze vrouwen speelt. Het is niet alleen de plaatsing van het spiraaltje die voor hevige pijnklachten zorgt, ook de periode erna en het moment van verwijdering worden gekenmerkt door (intense) pijnervaringen.

Pijn bij plaatsing vaak ondraaglijk

De meeste vrouwen die een spiraal hebben laten plaatsen, lieten dit bij hun huisarts doen (60%). Doorgaans voelden vrouwen zich op hun gemak bij de zorgverlener die de ingreep uitvoerde, maar één op de tien voelde zich (helemaal) niet op haar gemak. De ingreep zelf werd door veel vrouwen als zeer pijnlijk ervaren. De helft van de vrouwen (52%) ervaarde hierbij ernstige tot ondraaglijke pijn (een pijnscore van 7 of hoger). Jongere vrouwen (35 jaar en jonger) en vrouwen die nog geen (vaginale) bevalling hadden gehad voorafgaand aan de plaatsing, beoordeelden de plaatsing nog vaker als zeer pijnlijk.

Figuur 1: Kunt u op een schaal van 0 tot 10 aangeven hoeveel pijn u heeft ervaren tijdens het plaatsen van de spiraal?
Basis: Vrouwen waarbij de spiraal is geplaatst (n=583)

Pijn na plaatsing in veel gevallen nog niet meteen voorbij

De pijn houdt vaak niet meteen op na de plaatsing. Zo gaf één op de drie vrouwen (32%) aan ernstige pijn te ervaren in de eerste uren na de plaatsing. Daarnaast blijkt dat de pijn tijdens de plaatsing samenhangt met de pijn die hierna werd gevoeld. Hoe meer pijn vrouwen tijdens de plaatsing hadden, hoe meer pijn zij na de plaatsing hadden. Voor een vijfde van de vrouwen (18%) duurde de pijn minder dan een dag. Echter, bijna de helft (45%) ervaarde twee dagen of langer pijn na de plaatsing.

Figuur 2: Hoe lang heeft u pijn ervaren na het plaatsen van de spiraal?
Basis: Vrouwen waarbij de spiraal is geplaatst (n=583). Rest tot 100%: ‘ik heb geen pijn ervaren na het plaatsen van de spiraal’ + ‘weet ik niet meer/wil ik niet zeggen’

Eén op de zes vrouwen die pijn hadden na de plaatsing (16%), gaf aan dat de pijn van (zeer) grote invloed was op hun dagelijks functioneren. Hierdoor konden ze vaak niet werken, sporten of deelnemen aan sociale activiteiten. Enkele citaten:

“De pijn was dermate dat ik regelmatig sportles moest afzeggen. Sociale activiteiten heb ik ook soms afgezegd omdat ik me niet goed genoeg voelde.”

“De eerste dag kon ik helemaal niks. Ik wist niet of ik moest zitten, staan, liggen. Het waren de ergste krampen die ik ooit heb gehad. De dagen erna ging het wel weer.”


“Ben gaan slapen op de bank die middag. Kon niks anders doen.”

Ook hier hadden jonge vrouwen en vrouwen die nog niet bevallen waren voor de plaatsing van de spiraal niet alleen meer en vaker pijn in de eerste uren na de plaatsing. Ze hadden hier ook langer last van. Daarnaast werden zij ook in grotere mate gehinderd in hun functioneren hierna.

Naast pijn, hadden vier op de tien vrouwen (40%) ook last van misselijkheid, duizeligheid en hoofdpijn tijdens of na de plaatsing van de spiraal. Bijna één op de tien (7%) viel flauw tijdens of na de plaatsing.

Verwijdering spiraal ook niet pijnloos

Hoewel de pijn bij het verwijderen van een spiraal over het algemeen minder intens is dan bij de plaatsing, blijft ook dat voor veel vrouwen een (zeer) pijnlijke ervaring. Een kwart van de vrouwen van wie de spiraal is verwijderd (23%) geeft aan ernstige tot ondragelijke pijn te hebben ervaren bij de verwijdering. De mate van pijn hangt sterk samen met de angst die vrouwen hadden voorafgaand aan de verwijdering van de spiraal. Hoe angstiger zij waren voor de pijn tijdens de verwijdering, hoe pijnlijker deze ervaring voor hen werd.

Figuur 3: Kunt u op een schaal van 0 tot 10 aangeven hoeveel pijn u heeft ervaren tijdens het verwijderen van de spiraal? Hierbij staat een 0 voor helemaal geen pijn en een 10.
Basis: Vrouwen waarbij de spiraal verwijderd is (n=351)

Angst voor pijn barrière voor niet-spiraalgebruikers

Aan vrouwen die geen gebruikmaken van de spiraal als anticonceptie is gevraagd waarom zij dit niet doen. Drie op de tien vrouwen (29%) geven aan dat – ook hier- pijn een belangrijke rol speelt: zij zijn bang voor de pijn tijdens de plaatsing, na de plaatsing en/of de verwijdering. Een kwart van deze vrouwen (27%) zou overgehaald kunnen worden toch een spiraal te overwegen wanneer er sterkere pijnbestrijding zou zijn.

Het volledige rapport kunt u hier vinden.

Onderzoeksverantwoording

Dit online onderzoek vond plaats van vrijdag 11 oktober tot en met dinsdag 22 oktober 2024, in opdracht van Stichting Ava. In totaal werkten 2.780 vrouwen mee aan dit onderzoek. De steekproef is getrokken uit het I&O Research Panel.

De onderzoeksresultaten zijn gewogen op leeftijd en regio. Hiermee is de totale steekproef representatief op deze kenmerken.

We vertellen u graag nog veel meer over Ipsos I&O.


Neem contact op

afbeelding

Maren Hekkema

Onderzoeker

Willen weten...
Herkent u zich daarin? Schrijf u in voor onze nieuwsbrief

  • Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.