Spijtoptant ziet PvdA weer als arbeiderspartij
De PvdA lijkt na het verlies bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 weer opgekrabbeld te zijn van 5,7 naar ongeveer 10 procent van de stemmen: van 9 naar ongeveer 15 zetels. Deze ontwikkeling roept de volgende vragen op die in dit onderzoek centraal staan:
- Waar komen deze ‘nieuwe’ PvdA-kiezers vandaan? Wat stemden ze in 2017?
- Wij zijn deze ‘nieuwe’ kiezers? Zouden ze voor het eerst PvdA stemmen of stemden ze daarvoor wel PvdA en hebben ze de PvdA in 2017 de rug toegekeerd?
- Waarom kiezen ze nu wél voor de PvdA? Komt dit door de PvdA-politici, de manier van oppositie voeren of andere specifieke standpunten?
De meeste ‘nieuwe’ kiezers zijn eigenlijk spijtoptanten. Ze stemden in het verleden ook al (soms, vaak of altijd) PvdA, maar in 2017 kozen ze veelal voor D66, GroenLinks of SP.
Teleurstelling over kabinet met de VVD en de koers van de PvdA. Of ze nu uitweken naar D66, GroenLinks of de SP, de meeste van deze kiezers waren erg teleurgesteld in de regering VVD-PvdA (Rutte II), waarvan men vindt dat de PvdA zich ‘uitleverde’ aan de VVD.
Interne problemen van de PvdA. Het gerommel in de partij, de broederstrijd tussen Samsom en Asscher en de manier waarop Samsom de partij leidde, zijn andere redenen die kiezers van andere (uitwijk-)partijen noemen om in 2017 niet op de PvdA te stemmen.
Asscher doet het goed en stabiel. Een veelgenoemde reden voor (hernieuwde) steun aan de PvdA is het optreden van Asscher: hij wordt goed gewaardeerd (stabiel, zelfbewust, betrouwbaar, standvastig). Sommige kiezers lijken te zijn vergeten dat Asscher in Rutte II minister en vicepremier was. Asscher en Timmermans zijn belangrijke politici voor de nieuwe kiezers en dragen bij aan hun (teruggekeerde) voorkeur voor de PvdA.
Het is weer een linkse, sociale partij. Een andere belangrijke reden voor de terugkeer op het rode nest is de overtuiging dat de PvdA de oude principes van arbeiderspartij terug heeft gevonden. Er is weer volop en overtuigend aandacht voor de onderkant van de samenleving. Of, zoals een voormalig SP-kiezer het formuleert: “Het salonsocialisme is er God zij dank weer een beetje van af”.
PvdA is weer een serieuze regeringskandidaat. Hoewel men er zelf aan mee heeft gedaan, vinden spijtoptanten dat de PvdA in 2017 te hard is afgestraft. De partij verdient weer een kans en wordt (opnieuw) gezien als een betrouwbare en serieuze mogelijke regeringspartij.
Verantwoording
Aan het onderzoek voor deze publicatie – die liep van maandag 16 tot en met woensdagochtend 18 september 2019 – deden in totaal 942 respondenten mee. Er is gebruik gemaakt van een selecte steekproef op basis van het criterium voor ‘nieuwe’ PvdA-kiezers: alleen deelnemers die in 2017 géén PvdA hebben gestemd en in mei 2019 wél PvdA hebben gestemd of in de peiling van september 2019 hebben aangegeven PvdA te zullen stemmen, kwamen in aanmerking om de vragenlijst in te vullen. Deze respondenten noemen we in deze publicatie ‘nieuwe’ PvdA-kiezers; ‘trouwe’ PvdA-kiezers zijn de kiezers die begin september hebben aangegeven PvdA te zullen stemmen en dat in 2017 ook al hebben gedaan. Uiteindelijk hebben 284 ‘nieuwe’ PvdA-kiezers de vragenlijst ingevuld.
Peter Kanne
Senior onderzoeksadviseur
Milan Driessen
Onderzoeker