Organisatie Europees Parlementsverkiezing wederom goed verlopen

De Kiesraad evalueert de Europees Parlementsverkiezing van 6 juni 2024, met als doel het gehele verkiezingsproces te monitoren en indien nodig te verbeteren. Als onderdeel van deze evaluatie voerde Ipsos I&O een enquête onder gemeenteambtenaren uit. Dit onderzoek focust zich op de voorbereidingen en organisatie tot en met de verkiezingsdag, vanuit de ervaringen van de organiserende gemeenteambtenaren.

Tellen meestal vlot en binnen verwachte duur afgerond

De overgrote meerderheid van de gemeenten rondde het tellen van de stemmen door de stembureaus binnen de verwachte tijd af (96%). Voor de overige vier procent duurde het langer dan verwacht, maar dit zorgde niet voor problemen. De meeste gemeenten waren donderdag 6 juni voor middernacht klaar met tellen (63%). Elders werd langer doorgeteld, maar was men meestal voor 00.30 uur klaar (18%).

Werving stembureauleden vaak moeizaam, door vakantie en vergrijzing

Bijna de helft van de gemeenten (45%) vond het (heel) moeilijk om genoeg stembureauleden te werven. De verkiezing vond plaats in juni waardoor veel vrijwilligers weg waren. Ook de vergrijzing van het vrijwilligersbestand vormde een belemmering. De helft van de gemeenten (53%) geeft aan dat de werving meer werk kostte dan bij de vorige verkiezing.

Figuur A – Hoe makkelijk of moeilijk vond uw gemeente het om voldoende (reserve-)stembureauleden te werven?
Naar gemeentegrootte. Basis: alle gemeenten (n = 262).

Genoeg stemlokalen gerealiseerd; soms problemen met beschikbaarheid

Bijna overal realiseerden gemeenten naar eigen zeggen genoeg stemlokalen, in de meeste gevallen (80%) ‘meer dan genoeg’ en in een op de vijf gemeenten ‘net genoeg’. Meestal ging het realiseren van stemlokalen gemakkelijk (63%), maar een op drie gemeenten vond het niet makkelijk en acht procent vond het zelfs moeilijk om voldoende stemlokalen te regelen. Meestal kwam dat door een beperkt aantal geschikte locaties binnen de gemeentegrenzen (67%) en door de beperkte beschikbaarheid van locaties op de verkiezingsdag (60%). Grotere gemeenten hadden vaker moeite met het vinden van voldoende stemlokalen dan kleinere en middelgrote gemeenten.

Vaker voorzieningen voor speciale doelgroepen aangeboden

De Kieswet bepaalt in artikel J4 dat burgemeester en wethouders ervoor moeten zorgen dat alle stemlokalen zo zijn gelegen en ingericht dat kiezers met lichamelijke beperkingen zoveel mogelijk zelfstandig hun stem kunnen uitbrengen. Over het algemeen was de toegankelijkheid van stemlokalen voor kiezers met een lichamelijke beperking goed, maar in een kwart van de gemeenten zijn ook ontoegankelijke stemlokalen gemeld bij de gemeente. Dit kwam vaker voor in grote (64%) dan kleine gemeenten (12%).
Gemeenten bieden nu vaker voorzieningen aan voor specifieke doelgroepen dan bij eerdere verkiezingen. Tussen de Provinciale Staten- en waterschapsverkiezingen van 2023 en nu nam dit toe van 44 naar 59 procent van de gemeenten. Met name ondersteuning in gebarentaal wordt nu in meer gemeenten aangeboden (van 6 naar 25%).

Onderzoeksverantwoording

Van alle 345 gemeenten en openbare lichamen (Bonaire, Sint-Eustatius en Saba) hebben er 262 de vragenlijst volledig ingevuld: een respons van 76 procent. De verdeling van kleine, middelgrote en grote gemeenten in dit onderzoek is nagenoeg gelijk aan de werkelijke verdeling naar grootte onder alle gemeenten in Nederland.
Het veldwerk voor de enquête liep van woensdag 19 juni 2024 tot vrijdag 12 juli 2024.