Nederlandse zorgen anders dan zorgen rest van de wereld

Mensen wereldwijd maken zich vooral zorgen over inflatie (32%), misdaad en geweld (32%), armoede (28%), werkloosheid (27%) en corruptie (27%), waarbij inflatie sinds 2022 in de lift zit (nu stabiel) en misdaad de laatste maanden belangrijker is geworden. Misdaad speelt sterk in Latijns-Amerika, maar ook in Europa neemt dit toe: de Fransen zien het (met 38%) als hun grootste zorg. ‘Militaire conflicten tussen landen’ bezet met 9 procent een 13de positie.
In Nederland maken we ons grotendeels zorgen om andere onderwerpen: onze gezondheidszorg (33%), armoede (29%), extremisme (26%), misdaad (26%) en inflatie (23%). Immigratie en klimaatverandering (wereldwijd 17% en 15%) delen in Nederland de 6de positie met 22 procent.

Figuur 1: Welke drie van de volgende onderwerpen vindt u het meest zorgwekkend in uw land?
(Negen meest genoemde, keuze: 3 van 18 onderwerpen)

^{Bron: Ipsos,  ‘What worries the world’, februari 2025}

Corruptie en werkloosheid – in de rest van de wereld onderwerpen belangrijke hoofdpijndossiers – spelen bij ons nagenoeg geen rol. Logisch, want de werkloosheid in Nederland is laag en Nederland neemt een negende positie in (van 180 landen) op de Corruption Perceptions Index (CPI).
We maken ons wel in sterke mate zorgen om de armoede in ons land, terwijl we in een van de rijkste landen ter wereld leven. (Een andere opvallende bevinding uit dit internationale onderzoek: slechts 37 procent noemt de economische situatie in hun land ‘goed’, 63 procent noemt die ‘slecht’. Vooral in de Aziatische landen zijn mensen positief. Nederland is het enige land dat niet-Aziatisch is, waar de meerderheid (met 58%) de economische situatie in hun land ‘goed’ noemen, waarmee het op de 4^de positie van de 29 landen eindigt.)
We maken ons het meest zorgen om onze gezondheidszorg, terwijl de Nederlandse gezondheidszorg één van de beste ter wereld is.^[1] In de Verenigde Staten (24%), Indonesië (8%) of India (13%) maakt men zich veel minder zorgen om de gezondheidszorg, terwijl toegankelijkheid en kwaliteit daar beduidend minder goed zijn dan in Nederland.

Maar immigratie was toch het belangrijkste issue in Nederland?

Dat immigratie in het ‘What worries the world’-onderzoek in Nederland slechts een gedeelde zesde plaats inneemt is inderdaad opvallend, aangezien we sinds eind 2023 – ten tijde van de Tweede Kamerverkiezingen – zien dat immigratie het belangrijkste electorale onderwerp is. Het verschil kan te maken hebben met de vraagstelling en de context waarin we deze vraag stellen. In het Global Ipsos onderzoek gaat het om ‘onderwerpen die zorgwekkend zijn voor het land’. Men kan er op een bredere manier naar kijken: ik kan de gezondheidszorg een belangrijke kwestie vinden voor het land, voor anderen, zonder dat ik er zelf direct mee te maken heb. In onze politieke peilingen stellen we deze vraag nadat respondenten hebben aangegeven op welke partij ze nu zouden stemmen: ‘Welke onderwerpen spelen een belangrijke rol in uw keuze voor deze partij?’

Verschuiven de zorgen?

Dit gezegd hebbende zien we wel enkele trends die overeenkomen. In ‘What worries the world’ dalen de zorgen voor immigratie in Nederland in driekwart jaar van 27 naar 22 procent, die voor klimaatverandering in twee jaar van 30 naar 22 procent. 
Deze ontwikkeling zien we ook in onze politieke peilingen. Sinds eind 2023 zijn immigratie & asiel (van 38 naar 29%) en klimaatverandering (van 24% naar 19%) duidelijk minder belangrijke onderwerpen geworden. Ook zien we afnames voor woningmarkt, gezondheidszorg en  armoedebestrijding. We zien daar nog geen groot onderwerp voor in de plaats komen – of het moet ‘normen en waarden’ zijn. Wel zien we enkele kwesties die ruim een jaar geleden nog weinig gewicht in de schaal legden langzaam iets aan belang winnen: de Europese Unie, natuur, onderwijs, werkgelegenheid, defensie, de oorlogen in Israël en Oekraïne.

Het zou kunnen dat Nederlandse kiezers – met de recente ontwikkelingen rondom de oorlog tussen Rusland en Oekraïne en de andere rol die de VS onder Donald Trump zich aanmeet – de focus iets verplaatsen, onder andere naar meer geopolitieke onderwerpen.
Het zou ook kunnen dat ze dit nu zeggen – in niet-verkiezingstijd – en als er wel verkiezingen zijn toch kiezen voor onderwerpen die dichterbij staan, zoals immigratie, woningen en gezondheidszorg.

Figuur 2: Welke van de volgende onderwerpen spelen een belangrijke rol in uw keuze voor deze partij? (eveneens maximaal 3 antwoorden mogelijk).

^{Bron: Ipsos I&O,  februari 2025}

Onderzoeksverantwoording

Dit Global Advisor-onderzoek werd uitgevoerd tussen 24 januari 2025 en 7 februari 2025 in 29 landen via het Ipsos Online Panel, onder 25.746 volwassenen in de leeftijd van 18-74 jaar in Canada, Israël, Maleisië, Zuid-Afrika, Turkije en de Verenigde Staten, 20-74 jaar in Indonesië en Thailand, 21-74 jaar in Singapore en 16-74 jaar in alle andere landen.
Het “Wereldwijd landelijk gemiddelde” geeft het gemiddeld resultaat weer voor alle landen waar het onderzoek is uitgevoerd. Het is niet aangepast aan de bevolkingsgrootte van elk land en is niet bedoeld om een totaalresultaat te suggereren.”
De steekproef bestaat uit ongeveer 1000+ personen in Australië, België, Brazilië, Canada, Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië, Italië, Japan, Spanje, Zweden en de VS, en ongeveer 500+ personen in Argentinië, Chili, Colombia, Hongarije, Indonesië, Israël, Maleisië, Mexico, Nederland, Peru, Polen, Singapore, Zuid-Afrika, Zuid-Korea, Thailand en Tunesië.
De steekproef in India bestaat uit ongeveer 2.200 personen, waarvan er ongeveer 1.800 persoonlijk werden geïnterviewd en 400 online.
De steekproeven in Argentinië, Australië, België, Canada, Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië, Hongarije, Italië, Japan, Nederland, Polen, Zuid-Korea, Spanje, Zweden en de VS kunnen worden beschouwd als representatief voor de algemene volwassen bevolking van deze landen onder de 75 jaar.
De steekproeven in Brazilië, Chili, Colombia, India, Indonesië, Maleisië, Mexico, Peru, Singapore, Zuid-Afrika, Thailand en Turkije zijn stedelijker, hoger opgeleid en/of welvarender dan de algemene bevolking. De onderzoeksresultaten voor deze markten moeten worden gezien als een weergave van de meningen van het meer “verbonden” segment van deze bevolkingsgroepen.
India’s steekproef vertegenwoordigt een relatief grote deelverzameling van zijn stedelijke bevolking – sociaal economische klassen A, B en C.

_{^[1] Bron: Zorginstituut Nederland, 2024.}