Nederlanders vrezen voor nieuwe termijn Trump

Op dinsdag 5 november vinden de Amerikaanse presidentsverkiezingen plaats. De verkiezingen zijn een strijd tussen de Democraat Kamala Harris en de Republikein Donald Trump. Momenteel gaan de kandidaten nek-aan-nek.

Om er achter te komen hoe Nederlanders kijken naar deze verkiezingen en voor welk van de kandidaten zij een voorkeur hebben, voerden wij een kort opinieonderzoek uit. De uitkomsten zijn vandaag ook gepubliceerd in Trouw.

Meeste Nederlanders krijgen wat mee van Amerikaanse verkiezingen

Bijna de helft (45%) van de Nederlanders volgt de Amerikaanse verkiezingen op de voet of op hoofdlijnen. Nog eens drie op tien krijgen er zijdelings wat van mee. Dat is vergelijkbaar met het aandeel dat de oorlogen in Oekraïne en Israël/Palestina.

Figuur 1: In welke mate volgt u de Amerikaanse presidentsverkiezingen?

Bron: Ipsos I&O (oktober 2024)

Nederlanders hebben veel liever Harris dan Trump

Als de Nederlandse bevolking het voor het zeggen zou hebben in de Verenigde Staten zou Kamala Harris een glorieuze meerderheid behalen. Zeven op tien (68%) Nederlanders hebben een voorkeur voor Harris. Slechts elf procent prefereert Donald Trump. De rest (21%) heeft geen voorkeur.

Figuur 2: De Amerikaanse presidentsverkiezingen zijn een strijd tussen de Republikein Donald
Trump en de Democraat Kamala Harris. Voor welke kandidaat heeft u een voorkeur?

Bron: Ipsos I&O (oktober 2024)

Alleen Forum-kiezer heeft duidelijke voorkeur voor Trump

Als we de voorkeur voor de kandidaten uitsplitsen naar stemvoorkeur in Nederland, wordt duidelijk dat alleen kiezers van FvD in meerderheid (81%) een voorkeur hebben voor Trump. Kiezers van de PVV zijn enigszins verdeeld maar prefereren Harris (48%) boven Trump (28%). Ook kiezers van DENK, SGP en JA21 hebben geen duidelijke voorkeur, maar neigen eerder naar Harris dan Trump. Kiezers van alle andere partijen hebben een duidelijke voorkeur voor Kamala Harris.

Figuur 3: De Amerikaanse presidentsverkiezingen zijn een strijd tussen de Republikein Donald Trump en de Democraat Kamala Harris. Voor welke kandidaat heeft u een voorkeur?

Bron: Ipsos I&O (oktober 2024)

Waarom een voorkeur voor Harris?

Nederlandse kiezers die een voorkeur uitspreken voor Kamala Harris boven Donald Trump doen dat om uiteenlopende redenen, maar de argumentatie is veelal tegen Trump gericht.  Zijn persoonlijkheid en eerdere presidentschap worden als zeer negatief ervaren, en Harris wordt vooral gezien als het betere, of in ieder geval minder slechte, alternatief.

Een veelgehoorde reden is de angst voor Trump als leider van een wereldmacht.  Zijn onvoorspelbaarheid, ‘radicale’ ideeën en vermeende dictatoriale neigingen worden als een bedreiging voor de wereldvrede en de democratie gezien. “Donald Trump is een gevaar voor de democratie,” zegt een respondent, terwijl een ander stelt dat “met Trump aan de macht komt er sowieso een 3e Wereldoorlog.” 

Zijn omstreden uitspraken en acties, zoals zijn betrokkenheid bij de bestorming van het Capitool, worden eveneens aangehaald.  “Iemand die het capitool laat bestormen hoort in de gevangenis te zitten niet in het witte huis,” aldus een respondent.

Een deel prijst Harris om haar competenties en karakter.  Ze wordt gezien als intelligent, weldenkend en beschaafd, in schril contrast met Trump. “Harris is een normaal mens met plussen en minnen. Donald Trump komt over als een volslagen idioot,” merkt iemand op.  Het feit dat ze een vrouw is, en de eerste vrouwelijke president van kleur zou kunnen worden, wordt ook als positief punt genoemd. 

Ten slotte hechten veel Nederlandse kiezers waarde aan Harris’ standpunten, met name omtrent abortus en mensenrechten.  Trump’s conservatieve standpunten op deze gebieden stuiten op veel weerstand.   Ook zijn buitenlandbeleid, met name zijn houding ten opzichte van Rusland en Oekraïne, wordt als zeer problematisch gezien.

Kortom, de Nederlandse kiezers die voor Harris kiezen, doen dat niet zozeer uit enthousiasme voor haar, maar vooral uit afkeer van Trump.  Zij zien in hem een gevaar voor de wereld en de democratie, en hopen dat Harris een stabielere leider zal zijn. 

Waarom een voorkeur voor Trump?

Nederlanders die een voorkeur hebben voor Donald Trump boven Kamala Harris noemen uiteenlopende redenen. Een rode draad is de overtuiging dat Trump beter is voor Amerika, en daarmee ook voor de rest van de wereld. Zijn eerdere presidentschap wordt door sommigen als een “zegening” gezien, met verwijzingen naar economische voorspoed, minder oorlogen en een beteugeling van klimaatbeleid en “woke”.  Een respondent vat dit samen als: “De vorige president periode van dhr. Trump was een zegening. Klimaat zwendel gestopt. Geen nieuwe oorlog erbij toen, woke kreeg minder voet aan de grond. Economisch ging het stukken beter.”

Anderen zien in Trump de enige die de VS kan behoeden voor een Derde Wereldoorlog en escalatie met landen als Rusland, China en Iran.  Iemand stelt: “Trump is de enige waarvan ik oprecht geloof dat hij het beste voor heeft met de VS”.  Zijn daadkracht en zakelijke blik worden eveneens geprezen. “Trump pakt door waar het moet,” zegt een ander. 

Het beeld van Harris is daarentegen dat van een “onwetende sokpop” of “spreekpop van Obama”, die “mooi praat, veel belooft, maar niets heeft laten zien.”  Een respondent verwoordt dit als volgt: “Trump heeft heldere standpunten en/of plannen, ook al worden ze niet door iedereen goedgekeurd. Van Harris weten we vrijwel niets over standpunten en/of plannen.”

Ook Trumps standpunten over immigratie, abortus en steun aan Oekraïne worden genoemd als redenen voor de voorkeur.  Men vreest dat Harris de immigratieproblemen zal verergeren en de oorlog in Oekraïne zal laten voortduren. Trump wordt gezien als iemand die “voor het Amerikaanse volk” staat en “de oorlog zal laten stoppen”.  Een respondent zegt hierover: “Trump is tegen militaire hulp voor Ukraine.”  Ten slotte wordt Trumps openheid en eerlijkheid, ondanks zijn soms “domme dingen”, gewaardeerd boven de “gladheid” van Harris. 

Nederlander vreest bij winst Trump voor stabiliteit wereld

Onderstaande figuren tonen dat Nederlanders van mening zijn dat een nieuwe termijn voor Trump negatieve effecten zal hebben op tal van terreinen. Twee op de drie (66%) denken dat de wereld instabieler zal worden als Trump wordt verkozen. Net zoveel (64%) denken dat zijn mogelijke verkiezing een negatieve invloed zal hebben op de oorlog in Oekraïne. Ook verwachten nipte meerderheden negatieve effecten voor de veiligheid van Nederland (59%), de oorlog in Israel en Palestina (52%) en de wereldeconomie (52%).

Nederlanders verwachten zelden dat een presidentschap van Harris de wereld, Europa, Amerika of Nederland negatief zal beïnvloeden. Toch is het ook niet zo dat men onverminderd enthousiast over is. Op geen enkel thema geeft de meerderheid aan dat een uitverkiezing van Harris een positief effect zal hebben. Het meest optimistisch zijn Nederlanders over de stabiliteit in de wereld (41% verwacht een positief effect), de oorlog in Oekraïne (39%) en de veiligheid van Europa (39%).

Figuur 4: Stel dat Kamala Harris/Donald Trump de presidentsverkiezingen wint. In hoeverre denkt u dat dat positieve of negatieve gevolgen heeft voor de volgende zaken?

Bron: Ipsos I&O (oktober 2024)

Onderzoeksverantwoording

Dit onderzoek vond plaats van vrijdagmiddag 18 tot maandagochtend 21 oktober 2024. In totaal werkten 2.290 Nederlanders van 18 jaar of ouder mee aan dit onderzoek. De steekproef is grotendeels getrokken in het I&O Research Panel. Een deel (n = 254) deed mee via PanelClix. Dit zijn voornamelijk jongeren, lager opgeleiden en respondenten met een niet-westerse achtergrond.

Het onderzoek werd uitgevoerd in samenwerking met Trouw.

De onderzoeksresultaten zijn gewogen op geslacht, leeftijd, regio, opleidingsniveau en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen in november 2023. De weging is uitgevoerd conform de richtlijnen van de Gouden Standaard (CBS). Hiermee is de steekproef representatief voor de kiesgerechtigde Nederlandse inwoners (18+), voor wat betreft deze achtergrondkenmerken. Bij onderzoek is er sprake van een betrouwbaarheidsinterval en onnauwkeurigheidsmarges. In dit onderzoek gaan we uit van een betrouwbaarheid van 95 procent. Bij een steekproef van n=2.000 en een uitkomst van 50 procent is er sprake van een foutmarge van plus of min 2,2 procent.