Meeste Nederlanders onder voorwaarden voorstander van vergoeden gewichtsverliesmedicatie

Sinds de introductie van de nieuwe generatie gewichtsverlagende medicatie, zoals Wegovy en Mounjaro, rijst de vraag of dit soort middelen vergoed moeten worden vanuit het basispakket. Het Zorginstituut Nederland geeft een onafhankelijk advies aan de minister van VWS over de vergoedingen van medicijnen uit het basispakket. Het Zorginstituut heeft in het eerdere advies over de medicatie Wegovy geadviseerd om een maatschappelijke dialoog te starten. Ipsos I&O voerde daarom in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport een onderzoek uit naar de houding van Nederlanders ten aanzien van het vergoeden van deze medicatie vanuit het basispakket.

Overgewicht probleem voor hele samenleving, overheid moet helpen bij verminderen

Overgewicht wordt gezien als een groot probleem (zegt 80% van de Nederlanders), met gevolgen voor de gehele samenleving (66%). Mensen hebben zorgen over de druk op de gezondheidszorg en stijgende zorgkosten, doordat overgewicht de kans op gezondheidsproblemen zou vergroten.

Hoewel Nederlanders vinden dat de verantwoordelijkheid voor het eigen gewicht en leefstijl vooral bij de mensen zelf ligt (79%), dient de overheid wel een helpende rol te vervullen bij het verminderen van overgewicht (daar waar het mensen zelf niet lukt) (65%). Ook andere partijen krijgen een grote rol toebedeeld, zoals de voedingsindustrie. Een vijfde (18%) vindt dat de overheid juist geen belastinggeld moet uitgeven aan het verminderen van overgewicht.

Driekwart voorstander vergoeden onder voorwaarden

We hebben uitgevraagd wat Nederlanders vinden van gewichtsverliesmedicatie (medicijnen die door een (huis-)arts voorgeschreven worden om overgewicht en obesitas te behandelen).
Driekwart van de Nederlanders vindt dat medicatie vergoed moet worden zolang er aan voorwaarden wordt voldaan. Een op de tien (12%) vindt dat het altijd vergoed moet worden. De belangrijkste redenen voor het wel vergoeden zijn: 1) mensen kunnen niet altijd zelf iets aan hun eigen overgewicht doen en 2) het kan de druk op de gezondheidszorg verlichten. Tegenstanders van het vergoeden zien het als een persoonlijke verantwoordelijkheid, zijn bang dat mensen geen moeite meer doen om af te vallen en vinden dat anderen hier niet voor moeten betalen.

Figuur 1. Vindt u dat gewichtsverliesmedicatie altijd, alleen onder voorwaarden of nooit vergoed moet worden via het basispakket in de zorgverzekering?

Belangrijke voorwaarden: eigen inzet en oorzaak

Belangrijke voorwaarden voor vergoeden zijn dat een specialist de medicatie voorschrijft (81%), dat de persoon zelf al veel heeft gedaan tegen het overgewicht (78%), dat de persoon weinig tot niets aan de oorzaken van overgewicht kan doen (77%) en dat de persoon tegelijkertijd ook zijn of haar leefstijl aanpast (75%).

Voornamelijk de eigen inzet van een persoon en de oorzaak van het overgewicht hebben grote invloed op de acceptatie van de vergoeding. Dit is onderzocht met een vignettenstudie (zie kader voor uitleg). Nederlanders accepteren vergoeding vaker wanneer iemand zelf al (een beetje of veel) heeft geprobeerd af te vallen en wanneer er medische/genetische oorzaken aan het overgewicht ten grondslag liggen.

Uitleg vignettenstudie: hypothetische situatie beoordelen

• Respondenten krijgen korte beschrijvingen (‘vignetten’) van hypothetische personen met overgewicht te lezen. Deze beschrijvingen variëren telkens op vier kenmerken: 1) oorzaak van overgewicht, 2) eigen inzet om af te vallen, 3) financiële situatie, en 4) leeftijd.
• Deelnemers beantwoorden voor elk vignet de vraag hoe acceptabel ze het vinden als deze persoon gewichtsverliesmedicatie vergoed zou krijgen via het basispakket.
• Door deze antwoorden te analyseren, kunnen we bepalen welke kenmerken de grootste invloed hebben op de acceptatie van vergoeding, zonder voor elk kenmerk expliciet te vragen hoe belangrijk iemand dit vindt. Dit helpt om onbewuste voorkeuren en oordelen bloot te leggen en om een genuanceerd beeld te geven van hoe Nederlanders denken over het vergoeden van deze medicatie.

Informatie over premieverhoging heeft weinig effect

Nederlanders zijn tweemaal gevraagd wat hun mening is over het vergoeden van deze medicatie. Bij de tweede keer werd verteld dat de premie van de zorgverzekering met ongeveer drie euro per maand omhoog gaat om de medicatie te vergoeden. Het geven van deze informatie over de premieverhoging heeft slechts een klein effect op het oordeel van Nederlanders – de acceptatie neemt licht af.

Voorkeur voor preventie

De overheid moet, volgens twee op de drie Nederlanders (65%) proberen om een gezond leven te stimuleren én moet mensen met overgewicht helpen met afvallen (als zij dit willen). We zien dat de voorkeur naar preventie gaat: driekwart vindt dat belastinggeld (voornamelijk) moet worden ingezet om te voorkomen dat mensen te zwaar worden. Slechts enkelen vinden dat de focus volledig op het afvallen moet liggen.

Nederlanders zijn verdeeld over het effect van medicatie vergoeden op de gehele samenleving: ruim een derde verwacht dat dit helpt, maar een kwart denkt van niet. Een meerderheid (87%) vindt dat, ook als de medicatie vergoed wordt, de overheid alsnog (nog) meer moet doen om overgewicht te voorkomen.

Verantwoording

Een enquête is uitgezet in het I&O Research Panel onder Nederlanders van 18 jaar en ouder. De enquête kon worden ingevuld van 21 tot en met 27 mei 2025. In totaal vulden 1.422 leden van het I&O Panel de enquête in. Er is een weging uitgevoerd op geslacht, leeftijd, opleidingsniveau, regio en stemgedrag laatste Tweede Kamerverkiezingen. Hiermee zijn de resultaten representatief voor alle Nederlanders wat betreft deze kenmerken.

De thematiek van gewichtsverliesmedicatie en het al dan niet vergoeden ervan is complex. Het onderwerp gaat over gezondheid, gewicht (een privéaangelegenheid met mogelijke maatschappelijke gevolgen) en het mogelijk collectief oplossen van individuele problemen. Binnen dit onderzoek hebben we ons gericht op het identificeren van de meest relevante principekwesties binnen dit thema. Deze kwesties zijn vervolgens vertaald naar duidelijke en concrete vragen, met aandacht voor het vermijden van onnodige stigmatisering.