Hoe prikkelt de gemeente haar inwoners afval te scheiden?
De Nederlandse gemeenten krijgen allemaal te maken met de ambitieuze doelstelling van het Rijksprogramma ‘Van Afval Naar Grondstof’ om in 2020 driekwart van het afval gescheiden in te zamelen. Momenteel wordt in Nederland circa 50 procent van het afval gescheiden opgehaald. Voor de meeste gemeenten ligt er dan ook een uitdaging om haar inwoners zo ver te krijgen afval beter te scheiden. Steeds meer gemeenten zoeken nieuwe manieren van afvalinzameling, waarbij afvalscheiding wordt gestimuleerd en de kosten zo laag mogelijk blijven. I&O Research voerde in verschillende gemeenten peilingen uit onder de inwoners over het draagvlak voor wijzigingen in de afvalinzameling. Daaruit blijkt dat de bereidheid afval te scheiden sterk verschilt en afhangt van onder meer de faciliteiten om gescheiden afval weg te brengen, de communicatie over wat er met gescheiden afval gebeurt en de financiële prikkel om afval te scheiden. Dit biedt handvatten voor de ontwikkeling van passend beleid om de genoemde doelstelling te bereiken.
Een veel gebruikte methode is de doorvoering van een variant van ‘Diftar’. Dit staat voor gedifferentieerde tarieven waarbij per huishouden geregistreerd wordt hoeveel afval men aanbiedt. Meer afval betekent een hogere afvalstoffenheffing. Een andere invalshoek is het ‘omgekeerd inzamelen’. Restafval moet worden weggebracht, gescheiden afval wordt hier opgehaald. Bij dit dienstverleningsconcept ligt de focus op recycling, in plaats van de frequentie van de gemeentelijke afvalinzameling.
Hierbij opereren gemeenten op een spanningsveld: er is draagvlak onder inwoners nodig om deze maatregelen effectief te maken. Maar inwoners staan regelmatig argwanend tegenover de toenemende structurele kosten en investeringen in nieuwe infrastructuur. De kosten voor de afvalinzameling en afvalverwerking worden immers gedekt uit de afvalstoffenheffing onder de inwoners. Ook de toename van het aantal afvalcontainers in en rond het huis leidt soms tot weerstand.
Gemeenten zoals Leusden, Schagen en Stichtse Vecht betrekken inwoners dan ook uitvoerig bij de ontwikkeling van passend afvalbeleid, doorgaans via op maat gemaakt onderzoek onder de bevolking. I&O Research biedt hiermee inzicht in het huidige afvalscheidingsgedrag én een blik op de toekomst.