Blog. De herrijzenis van het CDA

Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2023 haalde het CDA 5 zetels, een historisch dieptepunt. Nu staat het CDA – in de Ipsos I&O Publiek zetelpeiling van april 2025 – op 18 zetels. Terwijl PVV, NSC en BBB fors zetels inleveren en GL-PvdA en VVD stabiel zijn c.q. licht groeien, weet het CDA bijna de aansluiting met de grote drie te realiseren.

Het CDA wint vooral kiezers van NSC en daarnaast van VVD, BBB, SP en CU. Het verliest er maar weinig. 

Hoe is deze groei te verklaren? En is het CDA hiermee terug in het centrum van de macht?

Lees ook dit artikel in NRC van zaterdag 12 april met bijdragen van Ipsos I&O. “Het CDA was doodverklaard, maar herrijst dankzij Henri Bontenbal weer in de peilingen. Wat is er gebeurd?”

Figuur 1. Ontwikkeling zetels PVV, VVD, GL-PvdA en CDA sinds november 2023

Figuur 2. Uitslagen Tweede Kamerverkiezingen CDA 1977-2023, Ipsos I&O-peilingen sinds november 2023

Het Bontenbal-effect: constructief, verantwoordelijk en fatsoenlijk

De groei van het CDA is grotendeels te danken aan de constructieve en ‘fatsoenlijke’ stijl van Henri Bontenbal. Maar liefst 63 procent van degenen die nu op het CDA zouden stemmen doet dat vanwege de leider (geen enkele andere partij komt daar bij in de buurt, gemiddeld is het 24%). Bijna de helft (48%) zou dat doen ‘omdat deze partij zorgt voor een stabiel bestuur van Nederland’, terwijl het CDA niet in de regering zit. (Voor de PVV, de grootste regeringspartij, is dat slechts 7%). Alleen de VVD – wel regeringspartij – scoort hoger: 53 procent.

Figuur 2 . Stemmotieven PVV, VVD, GL-PvdA en CDA (maart 2025)
Wat is of zijn voor u de belangrijkste reden(en) om op deze partij te stemmen?

Best gewaardeerde politicus

Gemiddeld krijgt Bontenbal in april een 6,5 van de kiezers, verreweg de hoogste score van alle leiders. Hij wordt breed gewaardeerd, hij heeft eigenlijk geen ‘haters’. Kiezers van GroenLinks-PvdA, VVD, D66, CDA, SP en PvdD geven hem grofweg een zeven, maar minder dan een kwart geeft hem een onvoldoende. Mensen noemen hem fatsoenlijk, een verbinder, constructief. Iemand die constructief is en verantwoordelijkheid neemt.

Vergelijk dat met Geert Wilders, die nu een 4,1 krijgt. Ruime meerderheden van de kiezers van GroenLinks-PvdA, VVD, D66, CDA, SP en PvdD geven hem een onvoldoende. Wilders wordt gewaardeerd vanwege zijn vertegenwoordigende (responsieve) kwaliteiten: hij komt op voor mensen ‘zoals ik’, begrijpt gewone mensen, houdt vast aan zijn standpunten (met name op het gebied van immigratie).  

Mogelijke valkuilen: nog niet bij iedereen bekend en oude kiezers

Bontenbal is echter nog lang niet bij iedereen bekend: gemiddeld bij 65 procent. Van de jongere kiezers (18-35 jaar) kent nog maar 42 procent hem en stemt slechts 5 procent op hem. Terwijl hij met een 6,2 (onder degenen die hem wel kennen) vrij goed gewaardeerd wordt.

Nog steeds geldt dat de CDA-achterban oud is: 60 procent is 65+. Van de 65-plussers zou nu 21 procent op het CDA-stemmen. 

Bovendien stemmen niet-gelovigen veel minder op het CDA dan protestanten en katholieken (niet in de figuur).

Figuur 3. Bekendheid en waardering Bontenbal, aandeel kiezers dat CDA zou stemmen (april 2024)

Voor Bontenbal is het dus zaak bekender te worden en een doorbraak te forceren naar jongere kiezers en geseculariseerd Nederland, wil hij het CDA weer naar het centrum van de macht brengen.