Agressie naar fotografen en cameramensen raakt persvrijheid

In 2021 deed Ipsos I&O onderzoek naar agressie en bedreiging tegen journalisten voor PersVeilig. Toen kwam naar voren dat acht op de tien (82%) journalisten weleens te maken hadden met een vorm van intimidatie of bedreiging. Vooral fotojournalisten en cameramensen bleken agressief of dreigend te worden benaderd.

Uit vervolgonderzoek dat Ipsos I&O in juni 2025 uitvoerde voor PersVeilig blijkt dat negen op de tien (91%) cameramensen en fotografen wel eens te maken hebben met agressie of intimidatie. Bijna acht op de tien (78%) cameramensen en fotografen maakten in de afgelopen 12 maanden een incident mee. Vooral beeldmakers, die zowel als fotograaf als cameramens werkzaam zijn, worden hiermee geconfronteerd.

Ruim een derde (35%) van de fotografen en cameramensen maakt agressie of intimidatie maandelijks of vaker mee. Ruim de helft (54%) heeft hier een keer per jaar of minder vaak mee te maken.

Figuur 1 – In hoeverre heb je in je werk wel eens te maken met een vorm van agressie of intimidatie?
Basis: alle respondenten (n=267)

De helft geeft aan dat het aantal incidenten is toegenomen

De helft (52%) van de cameramensen en fotografen geeft aan dat het aantal incidenten van agressie en intimidatie in de afgelopen vijf jaar is toegenomen. Volgens drie op de tien (30%) is dit aantal gelijk gebleven. Bijna acht op de tien (78%) vinden dat fotografen en cameramensen in de afgelopen jaren voorzichtiger zijn geworden.

Ervaren druk op persvrijheid

Negen op de tien fotografen en cameramensen zijn van mening dat bedreiging en intimidatie een actueel en reëel gevaar zijn voor de persvrijheid. Dertien procent van de respondenten die met intimidatie en bedreiging te maken hebben gehad, twijfelt of ze hun vak nog wel willen uitoefenen. Daarentegen zegt 11 procent juist meer vastberaden te zijn om het beroep uit te oefenen.

Bijna driekwart ervaart gevolgen van bedreigingen en intimidatie

Bijna driekwart (73%) van de fotografen en cameramensen die een incident meemaakten, ervaart hiervan effecten, vooral op het werkplezier (52%) en op de manier waarop het werk wordt gedaan (39%). Dit laatste uit zich vooral in voorzorgsmaatregelen om zichzelf te beschermen, maar ook in het vermijden van bepaalde buurten, wijken en plekken en het veranderen in de omgang met mensen.

Zo beschermt een geïnterviewde zich tegen mogelijke escalatie: “Ik ga nog wel naar incidenten toe, maar ik heb stompvesten aangeschaft. Zeker bij demonstraties merk je dat agenten zaken uit het oog verliezen. Dat kan, maar dan moet ik zelf kiezen voor veiligheid. Dan neem ik voorzorgsmaatregelen.”

Vooral verbale agressie door de ‘gewone’ burger

Verbale agressie komt het meeste voor bij cameramensen en fotografen. Driekwart (74%) maakte in het afgelopen jaar verbale agressie mee. Dit is niet incidenteel: ruim vier op de tien (42%) maakten dit in het afgelopen jaar vier keer of vaker mee. Ruim de helft (53%) kreeg te maken met bedreiging of intimidatie, vier op de tien met fysieke agressie. Juridische bedreiging komt het minst voor (9%). De meeste incidenten worden veroorzaakt door ‘gewone’ burgers (41%).

Figuur 2 – Hoe vaak heb je in de afgelopen twaalf maanden vanuit je beroepsuitoefening wel eens te maken gehad met onderstaande vormen van agressie en intimidatie?
Basis: alle respondenten (n=267)

Nauwelijks melding van incidenten

Zeven op de tien (69%) respondenten die een incident hebben meegemaakt, hebben het incident besproken of hiervan aangifte gedaan. Er wordt nauwelijks een melding gemaakt: slechts 12 procent meldde het bij de politie, 14 procent bij PersVeilig en 3 procent heeft aangifte gedaan bij de politie. 31 procent meldde het incident dus niet, de belangrijkste reden hiervoor is dat het incident niet ernstig genoeg gevonden werd.

Behoefte aan extra ondersteuning door werkgever of opdrachtgever

De meeste fotografen en cameramensen (76%) hebben geen behoefte aan nazorg na incidenten. Wel zijn er zorgen over de huidige ondersteuning in bescherming fotografen en cameramensen: 37 procent van de respondenten die een incident meemaakten, is ontevreden en zou meer fysieke beveiliging en preventieve training willen zien. Met name freelancers ervaren minder ondersteuning vanuit opdrachtgevers dan vast personeel.

Meldingen bij PersVeilig

Drie op de tien (29%) cameramensen en fotografen maakten wel eens gebruik van PersVeilig. Dit was vooral om een melding te maken bij het meldpunt (82%). Een kleiner deel volgde een training (23%). De respondenten zijn tevreden over het contact met PersVeilig: gemiddeld geven zij een 7,9 als rapportcijfer. Respondenten die nog niet eerder gebruik hebben gemaakt van PersVeilig gaven aan dat het niet nodig was, dat men PersVeilig niet kent of alleen van naam, maar niet bekend is met de diensten.

De resultaten van het onderzoek zijn samengevat in een factsheet. Download de factsheet hier.  Het volledige rapport is hier beschikbaar.

Onderzoeksverantwoording

Ipsos I&O voerde dit onderzoek uit in opdracht van PersVeilig. PersVeilig is een gezamenlijk initiatief van de NVJ, het Genootschap van Hoofdredacteuren, de politie en het Openbaar Ministerie en heeft tot doel de positie van journalisten te versterken tegen geweld en agressie op straat, op sociale media of via juridische claims.

De vragenlijst is uitgezet van 26 mei tot en met 9 juni 2025. Deze is per e-mail verstuurd naar 739 fotografen en cameramensen die lid zijn van de Nederlandse Vereniging voor Journalisten (NVJ), 190 fotografen en cameramensen die lid zijn van de Nederlandse Sportpers (NSP) en 263 politieperskaarthouders. Daarnaast hebben PersVeilig en de NVJ een link naar de vragenlijst verspreid via de eigen sociale mediakanalen. Ook is er een rappel gestuurd. Uiteindelijk vulden 267 fotografen en cameramensen de vragenlijst in. De resultaten van de steekproef zijn niet gewogen op achtergrondkenmerken, omdat er geen populatiecijfers bekend zijn van alle fotografen en cameramensen in Nederland (afgezien van de achtergrondgegevens van de leden van de NVJ en NSP die dubbelingen bevatten). Uit de respons blijkt wel dat verschillende leeftijdscategorieën en uiteenlopende type fotografen en cameramensen zijn vertegenwoordigd. Daarnaast is in de communicatie benadrukt dat het onderzoek voor alle fotografen en cameramensen relevant was (neutrale uitnodiging, zorgvuldige, anonieme omgang met gegevens), ook wanneer ze niet te maken hebben gehad met agressie of geweld. Op die manier is geprobeerd om de kans op selectieve respons (waarbij vooral beeldmakers die ervaring hebben met agressie of intimidatie de vragenlijst over dit onderwerp invullen) zo klein mogelijk te maken.

In aanvulling op de enquête zijn er in juli 2025 acht verdiepende interviews afgenomen met fotografen en cameramensen die te maken hebben gehad met een vorm van agressie of intimidatie.